Wprowadzenie
W czasie, gdy COVID-19 (infekcja wywołana koronawirusem SARS-CoV-2) torpeduje normalne życie – zwracamy baczniejszą uwagę na wydarzenia, które otaczają naszą rzeczywistość. Wyłączamy z naszego umysłu myślenie, że to nas nie dotyczy i że są to tylko tematy zastępcze. Jako że informacje zalewają nas o każdej porze dnia i nocy, w swej serii pod tytułem „Dostępność sfery informacyjnej dla osób niewidomych”, chciałbym skoncentrować się na aplikacjach, których dostawcami są najbardziej opiniotwórczy nadawcy w kraju, zarówno z branży radiowej, jak i telewizyjnej, lecz przede wszystkim z coraz bardziej powszechnej internetowej gałęzi medialnej.
Swój przegląd dostępności aplikacji pomocnych w szybkim wyszukiwaniu informacji rozpocznę od jednego z najbardziej popularnych narzędzi wypuszczonych przez TVP SA, a mianowicie TVP Stream.
Spotykając niewidomych dziennikarzy, bądź publicystów zajmujących się tematyką sportową, natrafiłem na bardzo często pojawiające się pytanie: jak to zrobić, by aplikacja była bardziej dla nas dostępna, a poszczególne jej elementy uporządkowane w sposób hierarchiczny i zrozumiały dla przeciętnego użytkownika? Co ciekawe, sam nie znałem wówczas odpowiedzi na to pytanie, jednak po otworzeniu aplikacji i jej głębszym rozpoznaniu, uznałem, że trzeba ją poddać szczegółowej analizie pod względem poszczególnych okien, nie tylko odpowiadających za część sportową TVP.
O aplikacji
TVP Stream jest narzędziem darmowym, które możemy pobrać zarówno w mobilnym sklepie Google Play dla urządzeń z systemem Android, jak i w AppStore dla urządzeń z systemami iOS. Narzędzie nie wymaga dodatkowych rejestracji we własnym interfejsie, wystarczy po jego pobraniu dokonać standardowej konfiguracji, polegającej na afirmacji (zezwoleniu) pokazywania tak zwanych powiadomień push, czyli informacji, które przychodzą nam podczas bezczynności w użytkowaniu programu.
Co do samej aplikacji, warto zwrócić uwagę na jej opis. „Aplikacja daje dostęp do najświeższych informacji na tablecie i telefonie, a także do: TVP Info, TVP Parlament, szesnastu ośrodków regionalnych Telewizji Polskiej oraz aktualnego programu telewizyjnego, który można sprawdzić za pośrednictwem tak zwanego elektronicznego przewodnika EPG”.
W tym artykule chciałbym się zająć zbadaniem dostępnościowych wpadek i wskazać sposoby rozwiązania, które – mam nadzieję – będą krokiem w stronę zmiany świadomości twórców powyższej aplikacji i przyczynią się do polepszenia mobilnego interfejsu, by lepiej odpowiadał na potrzeby użytkowników z dysfunkcją wzroku.
Szlak ku dostępności, czyli TVP Stream w obiektywie
Jako użytkownik telefonu ze znakiem nadgryzionego jabłka od roku 2013, wiem, że najtrudniej zawsze rozpracować jest okno główne mobilnego narzędzia, które jest niejako korpusem reszty jego interfejsu i busolą, z którą użytkownik obowiązkowo musi się szczegółowo i wnikliwie zapoznać, by z takiego oprogramowania mógł korzystać.
Z tego też względu należy zająć się najpierw tymże oknem. W następnej kolejności omówimy poszczególne elementy aplikacji, niejako wypływające z jej głównego ekranu.
W trzeciej części artykułu będzie trzeba nam wyjaśnić, jak korzystać z zamieszczonego w prezentowanym mobilnym rozwiązaniu programu telewizyjnego i czy w ogóle jest to możliwe bez pomocy tak zwanych osób postronnych.
Nasz materiał od samego początku będzie zawierał próby odpowiedzi na podstawowe pytanie dziennikarskie, ale i też życiowe: Co zrobić, aby polepszyć korzystanie z aplikacji? Z tego też powodu każdy omawiany paragraf będzie kończył się wygenerowaną przeze mnie empirycznie propozycją rozwiązania, przynajmniej jeśli chodzi o osoby z niepełnosprawnością wzrokową.
Na koniec naszej dostępnościowej podróży nastąpi podsumowanie, będące skondensowaniem porad i spostrzeżeń zawartych w poszczególnych częściach tego krótkiego miniprzewodnika.
Okno główne aplikacji
Pierwszym jego elementem jest logo, które przedstawia TVP Info.
Teoretycznie jest to bardzo prosta rzecz, gdyż wchodząc do środka tej opcji, możemy odtworzyć ten kanał, a także zapoznać się z programem telewizyjnym. W praktyce zapoznanie się z ofertą TVP Info jest utrudnione, ponieważ po naciśnięciu przycisku „TVP Info” i przesunięciu palcem w prawo, czytnik ekranu VoiceOver czyta nazwy przycisków, których nie widać na ekranie. Owe przyciski pozwalają między innymi na przełączenie się pomiędzy transmisją na żywo a dostępem do nagrań archiwalnych. Uzyskanie dostępu do tych przycisków jest możliwe w dalszej części aplikacji, a naciskanie ich w tym miejscu nic nie daje. Za tymi przyciskami znajdują się kolejne loga kanałów: TVP Regionalnej oraz TVP Sport. Domyślnie aplikacja otwiera się na kanale TVP Sport, ale można to zmienić w ustawieniach. Za logotypami kanałów znaleźć można w dziwny sposób zaetykietowane przyciski, z których pierwszym z nich jest tak zwany „Sport menu button down”, co w dosłownym tłumaczeniu można zapisać jako „menu sport przycisk w dół”. Jego naciśnięcie powoduje pojawienie się tych samych przycisków, które są czytane za logiem TVP Info. Pierwszym przyciskiem jest zaznaczona domyślnie ikonka nadawania, podpisana jako „Ico Stream”. Następne są kolejno: ikonka odpowiadająca (przynajmniej teoretycznie) za odtwarzanie materiałów archiwalnych, czyli „Ico Video”; ikonka ulubionych kanałów/programów, czyli „Ico Ulubione”; ikonka przypomnień o interesującej nas treści, oznaczona pomocniczą etykietą „Ico Alarm” oraz ikonka ustawień aplikacji odczytywana jako „Ico Settings”. Każda z tych ikon ma podpis, ale nie jest on bezpośrednio powiązany z ikoną, przez co najpierw czytane są nazwy ikon, a później podpisy. Co gorsza, kliknięcie w podpis nie powoduje żadnej reakcji. Zarówno ten problem, jak i niedziałające przyciski za logiem TVP Info powodują u przeciętnego niewidomego użytkownika niepewność wejścia do środka danego elementu. Chodzi mniej więcej o to, że gdy będziemy chcieli sobie wejść na dział poświęcony TVP Info, nie będziemy pewni tego, czy rzeczywiście się tam znajdujemy. Nie mamy pełnej wiedzy, czy przycisk, w który klikamy, od razu przenosi nas w część aplikacji poświęconą informacyjnemu kanałowi Telewizji Polskiej, i aby upewnić się, że tak się stało, po stuknięciu jednym palcem w środek ekranu, przemieszczamy się na początek interfejsu narzędzia i z tego obszaru wyjmujemy opcje związane z dostępem do TVP Info.
To jednak nie koniec niepewności, bowiem w dalszej części ekranu głównego aplikacji, za przyciskiem „Sport menu buton down” pojawia się napis „Wybierz dyscyplinę i oglądaj transmisję”, a następnie dwa razy występuje napis „Wszystkie”. Pierwszy z nich jest przyciskiem i otwiera listę aktualnie dostępnych transmisji, o czym niestety niewidomy użytkownik nie jest informowany. Czytnik ekranu VoiceOver nie mówi w tym miejscu „Wszystkie. Przycisk”.
Ostatnim elementem na ekranie głównym jest program telewizyjny kanału TVP Sport. Co ciekawe, tylko program tego kanału działa poprawnie z czytnikiem ekranu, ale o tym napiszę w dalszej części artykułu.
Poniższe wskazówki, które podam deweloperom mobilnego narzędzia, mogą wyeliminować te niedociągnięcia. Trzeba rozpocząć od tego, że TVP Info, jako naczelna część startowego ekranu aplikacji TVP Stream, powinna być zaznaczona w formie karty, a nie przycisku.
Wtedy niewidomy użytkownik byłby w stanie bezproblemowo manewrować z poziomu pokrętła VoiceOver tak samo, jak na poszczególnych stronach internetowych. Stałaby się jeszcze przy okazji ważniejsza rzecz: osoba niewidoma dzięki ponownemu stuknięciu w ekran dla tak zwanej pewności swego położenia w mobilnej aplikacji, usłyszałaby charakterystyczny dla urządzeń Apple dźwięk zatwierdzenia wyboru elementu i przez to byłaby w stanie wiedzieć, że jest w konkretnej karcie.
Osobne karty dla każdego kanału TVP, pozbawione otaczających je, niedziałających przycisków, a także poprawne oznaczenie pierwszego napisu „Wszystkie” jako przycisku, pozwoliłyby użytkownikowi na szybkie znalezienie konkretnego elementu.
Skoro określiliśmy już wstępny zarys ekranu startowego prezentowanej aplikacji, warto bardziej szczegółowo przyjrzeć się wymienionym jego elementom.
TVP Info. Czy naprawdę wiesz więcej?
Elementem, od którego zaczęliśmy prezentację nadrzędnego ekranu startowego, jest logo z podpisem „TVP Info”. Po tak zwanym tapnięciu w niego i przejściu przez nieaktywne przyciski oraz logotypy pozostałych stacji, słyszymy: „Info menu button down” oraz „Info list button”. Ten pierwszy daje dostęp do przycisków takich samych jak w przypadku „Sport menu button down”, a ten drugi daje możliwość obejrzenia telewizji na żywo oraz zapoznania się z uproszczonym programem TV. Przechodząc dalej, możemy znaleźć bardzo poszatkowany program kanału. Owo poszatkowanie polega na sztucznym rozdzieleniu godzin od nazw audycji w nich emitowanych. Najpierw mamy długą listę godzin emisji programów od godziny 00:00 do 23:00, a potem dopiero można się przenieść do nazw programów, wyświetlanych o tych porach.
Najsmutniejsze w tym wszystkim jest to, że po stuknięciu jednym palcem w nazwę emitowanego programu, nie mamy żadnych informacji pomocniczych z nim związanych, czyli: tematyki, listy odcinków, a nawet przybliżonego wskaźnika oglądalności.
Oznacza to tyle, że takie rozwiązanie jest w pełni niepotrzebne, i tak jak mówiłem uprzednio, warto przekształcić część mobilnej aplikacji dotyczącą TVP Info z przycisku głównego w domyślną kartę, a pomocnicze widżety w elementy zbliżone do strony internetowej.
Jednym słowem, przedstawiany obszar mógłby mieć następującą postać:
TVP Info karta, TVP Regionalna karta, TVP Sport karta.
Łącze Program TV
Po kliknięciu w to łącze pojawiłby się tekst z nagłówkiem, który byłby łatwy do znalezienia przy pomocy czytnika ekranu, a pod każdą godziną – nazwa emitowanego magazynu czy serwisu i krótki opis.
Łącze Oglądaj TVP Info
Po wejściu w nie uruchamiałby się odtwarzacz i maksymalizacji uległyby jego elementy sterujące: głośność, wyciszenie oraz wyłączenie wyciszenia.
W obecnym stanie aplikacji, po tapnięciu w przycisk „TVP Info” i pominięciu niedziałających przycisków, konieczne jest naciśnięcie przycisku „Info list”, aby pojawił się przycisk „Info play”, pozwalający na oglądanie telewizji na żywo. Nie klikając w „Info list”, nie jesteśmy w stanie wejść w odtwarzacz kanału. Nie powinno tak być, gdyż takie rozwiązanie może zaburzać orientację w przestrzeni narzędzia mobilnego człowiekowi niewidomemu lub słabowidzącemu.
Jeśli rozwiązania zbliżone do wyglądu uporządkowanej strony internetowej wejdą w życie, osoba posługująca się czytnikiem ekranu będzie bezproblemowo mogła dojść do każdej programowej pozycji informacyjnego kanału Telewizji Polskiej i będzie mogła w praktyce realizować hasło „TVP Info. Wiesz więcej”.
Brak dostępności działu z TVP Regionalną
Każdy z nas, zamieszkując dany obszar kraju, chce wiedzieć o nim więcej. W standardowym dyskursie opinii publicznej, najbardziej powszechnymi tematami są: religia, polityka i sport. Wiedzę z ich zakresu gwarantują dobrze rozwinięte regionalne ośrodki Telewizji Polskiej.
Z tego też powodu warto przyjrzeć się kolejnemu elementowi wchodzącemu w skład prezentowanej aplikacji, czyli przyciskowi z logiem, zaetykietowanym jako Regionalna.
Po wejściu w ten obszar widzimy analogiczny rozkład przycisków, co w poprzedniej rubryce. „Dostęp do szesnastu regionalnych oddziałów Telewizji Polskiej”. Tak brzmią słowa opisu aplikacji.
Niestety, jeśli chodzi o poruszanie się po owej rubryce za pomocą gestów VoiceOver, trzeba powiedzieć, że wygląda to fatalnie. Mamy przycisk odpowiadający za wejście w program telewizyjny TVP Regionalnej, lecz gorzej jest, jeśli chodzi o odtwarzanie tego kanału. Przy wyborze kanału można bowiem znaleźć tylko TVP Białystok. Pozostałych piętnaście oddziałów za pośrednictwem gestów czytnika ekranu nie ma i nie będzie, gdy narzędzie nie ulegnie przeprojektowaniu.
Wystarczy zrobić jedną rzecz, którą deweloperzy mobilnego odtwarzacza TVP mogliby się zająć sprawnie. Przycisk zamienić na kartę, po wejściu w którą ukazałyby się łącza, umożliwiające wybranie interesującego nas regionalnego ośrodka i jednocześnie uruchamiające guzik z odtwarzaczem.
Sport rozrywką dla każdego
Jedną z najbardziej cenionych form spędzania wolnego czasu jest wspólne kibicowanie najlepszym polskim sportowcom. Z tego też względu chcę zaprezentować sportową część interfejsu TVP Stream.
Ta wygląda dużo lepiej pod względem dostępności niż wcześniejsze, jednak dużo jej również brakuje do dostępnościowej doskonałości. Pominę fakt, że wejście w tę rubrykę również odbywa się poprzez naciśnięcie elementu interfejsu, który jest przyciskiem, a nie kartą. Najlepiej wyglądałoby to w następujący sposób: po zatwierdzeniu dwukrotnym stuknięciem w środek ekranu w program, ukazywałyby się kolejne transmisje, a kliknięcie w nie umożliwiłoby ich oglądanie, a także śledzenie wyników na żywo.
Kolejnych zakładek nie przytaczam celowo, gdyż nie posiadają one nakładek do czytnika ekranu dla iOS, a z wywiadów z użytkownikami systemu Android wynika, iż tam ta dostępność wygląda podobnie.
Podsumowanie
TVP Stream to jeszcze bardzo niedostępna dla osób z dysfunkcją wzroku aplikacja. To wciąż statek, któremu trzeba nadać odpowiedni kierunek, aby osoba niewidoma lub słabowidząca mogła bezproblemowo i błyskawicznie zdobywać i weryfikować zbierane informacje. Myślę, że jest to niezbędne. Myślę, że świat telewizji cyfrowej wymusi na deweloperach z TVP konieczność dostosowania swych mobilnych rozwiązań do obowiązującego w Polsce KRI (Krajowe Ramy Interoperacyjności), a użytkownicy nie będą już musieli więcej – w tak dużym stopniu jak obecnie – posiłkować się wsparciem strony internetowej.